Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Najpiękniejsze irysy do ogrodu. Zobacz, jakie wybrać, jak je uprawiać i jakie mają właściwości

Katarzyna Laszczak
Katarzyna Laszczak
Irysy mają bardzo dużo gatunków i jeszcze więcej odmian. Mogą kwitnąć od wczesnej wiosny do lata. Zobacz, jakie warto posadzić.
Irysy mają bardzo dużo gatunków i jeszcze więcej odmian. Mogą kwitnąć od wczesnej wiosny do lata. Zobacz, jakie warto posadzić. Capri23auto (pixabay.com)
Irysy to wyjątkowo piękne rośliny. Mają też kilka ciekawych gatunków. Podpowiadamy, jakie irysy (kosaćce) warto posadzić i jakie warunki trzeba im zapewnić.

Irysy (kosaćce) to popularne i lubiane kwiaty. Jednak najczęściej kojarzymy tylko jeden ich gatunek, czyli irys bródkowy. Jednak te rośliny mają znacznie więcej gatunków i odmian. Różnią się kolorami, wielkością, a także terminem kwitnienia. Poznajcie świat irysów.

Irysy kłączowe i cebulowe

Irysy można podzielić na dwie duże grupy, w zależności od tego, jak wyglądają ich części podziemne. Są to irysy kłączowe, do których należą np. popularne irysy bródkowe, a także syberyjskie oraz żółte. Tworzą one podziemne, spichrzowe kłącza. Drugą grupą są irysy cebulowe, takie jak np. irysy żyłkowane, holenderskie, bucharskie.

Zobaczcie gatunki irysów, które warto mieć w ogrodzie

Irysy o kwiatach jak tęcza

Irysy mają bardzo dużo gatunków, wiele z nich rośnie dziko w Europie. Występują również w Polsce (np. irys żółty, bezlistny, syberyjski), jednak najbardziej rozpowszechnione są w rejonie Morza Śródziemnego. Słowo „irys” oznacza po grecku tęczę. Iris to również imię greckiej bogini tego zjawiska. Nazwy tej używano już w starożytności. Jak pisze Dioskurydes (grecko-rzymski lekarz żyjący w I wieku n.e.):

irys został tak nazwany z powodu swego podobieństwa do tęczy na niebie

Rzeczywiście kwiaty różnych odmian irysów mienią się kolorami, a nawet pojedyncze kwiaty rzadko ograniczają się do jednej barwy. Kwiaty irysów mają po sześć płatków, z czego trzy wewnętrzne są wniesione, a trzy zewnętrzne – opadają w dół. Właśnie te opadające są często wielobarwne i pokryte różnymi wzorami, choć u niektórych odmian kolorowe są wszystkie.

Właściwości i wykorzystanie irysów

Obecnie irysy kojarzą się przede wszystkim z roślinami ozdobnymi. Jednak irysy mają dość bogatą historię i ciekawy zakres wykorzystania.

Polecamy też:

Irysy do produkcji perfum

Kłącza irysów były używane do produkcji perfum i to już w okresie 2100–1900 p.n.e. na Krecie. Znaleziono pochodzące z tego okresu pozostałości oleju irysowego. Informacje o używaniu kłączy irysów pojawiają się także w nieco późniejszych zapisach pochodzących z mykeńskich pałaców na lądzie greckim (ok. 1200 p.n.e.). Irysowe perfumy były popularne także m.in. w antycznej Grecji i Rzymie – pisze o nich np. Teofrast i Pliniusz Starszy.

Korzeń irysa należy poddać odpowiedniej obróbce, aby uzyskać z niego aromat, który w dodatku jest najsilniejszy dopiero po kilku latach. W perfumiarstwie wykorzystuje się przede wszystkim kłącza irysów bródkowych, a także bladych (Iris pallida) oraz Iris florentina. Zapach przypomina aromat fiołków.

Obecnie kłącza irysów i kwiaty są wykorzystywane do barwienia i aromatyzowania niektórych alkoholi (np. dżin Bombay Sapphire).

Zobaczcie gatunki irysów, które warto mieć w ogrodzie

Kosmetyczne i lecznicze właściwości kosaćców

Olejek z irysów wykorzystuje się także w kosmetyce. Działa m.in. nawilżająco, odżywczo, przeciwtrądzikowo, a także rozjaśnia cerę.

Kłącza niektórych irysów wykorzystywano także leczniczo. Ich właściwości doceniano już w starożytności. Dioskurydes polecał je m.in. na kaszel, nasennie, a także zewnętrznie do leczenia wrzodów i trudno gojących się ran. Obecnie w ziołolecznictwie wykorzystuje się m.in. irys żółty, bródkowy i blady. Mają one dość szeroki zakres zastosowania – przy schorzeniach układu oddechowego, pokarmowego, moczowo-płciowego, mięśni, stawów. Trzeba jednak zachować ostrożność i nie stosować ich na własną rękę, szczególnie irysa żółtego, który w nieodpowiednich dawkach jest trujący.

Irysy w sztuce

Warto też wiedzieć, że popularna harcerska lilijka oraz stylizowane lilie, które pojawiały się np. w herbach francuskich królów (fleur-de-lis), wcale nie muszą być liliami, ale właśnie przedstawieniem irysów. Ten znak występuje również w herbach polskich miast, m.in. Bielska-Białej (a dokładniej – to część herbu Bielska) oraz Nysy.

Irysy występowały też jako motyw w malarstwie, np. van Gogh, poza słynnymi słonecznikami, namalował wcale nie gorsze irysy (obraz przedstawiający te kwiaty na rabacie sprzedano w 1987 r. za 53,9 mln dolarów).

Bez względu na dodatkowe zastosowania, kosaćce pozostają pięknymi kwiatami ogrodowymi. Zobaczcie gatunki irysów, które warto mieć w ogrodzie. Przedstawiamy je w kolejności kwitnienia.

Okazje

Zobacz zabawki do wody dla dzieci

Materiały promocyjne partnera

Plac zabaw dla dzieci do twojego ogrodu

Materiały promocyjne partnera
od 7 lat
Wideo

Gdynia Orłowo

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Materiał oryginalny: Najpiękniejsze irysy do ogrodu. Zobacz, jakie wybrać, jak je uprawiać i jakie mają właściwości - Gazeta Współczesna

Wróć na naszemiasto.pl Nasze Miasto