Augustów: 70 rocznica deportacji z Augustowszczyzny na Syberię

Ziemię Augustowską dotknęły trzy masowe wywózki w głąb Związku Sowieckiego.

Pierwsza została przeprowadzona 10 lutego 1940 roku, przy 30 stopniowych mrozach. Przed świtem rodziny wyznaczone do przesiedlenia obudził łomot kolb karabinowych. Do domów wkraczali żołnierze sowieccy, dawali pół godziny na spakowanie niezbędnych rzeczy i pośpiesznie wypychali na zewnątrz. Pierwsza deportacja objęła głównie rodziny gajowych, nauczycieli, urzędników państwowych i zamożniejszych gospodarzy (kobiety, starcy i dzieci). W ciągu jednej nocy zabrano z rodzinnych domów wszystkich mieszkańców Netty Folwark, wiele rodzin z Augustowa i z innych wsi powiatu augustowskiego. Zostali osiedleni na Syberii, głównie w okolicach Irkucka.

Druga deportacja z 13 kwietnia 1940 roku, objęła przeważnie rodziny wcześniej aresztowanych osób. Wśród zesłańców znalazły się też rodziny uczestników wojny obronnej 1939 roku, ziemianie, bogaci rolnicy, rodziny służb mundurowych. Miejscem osiedlenia był północny Kazachstan.

Ostatniej deportacji dokonano w czerwcu 1941 roku. Przez kilka dni zwożono ludzi do podstawionych wagonów towarowych na dworcu w Augustowie. O świcie 22 czerwca 1941 r. transport wyruszył z Augustowa. Tego dnia Niemcy uderzyli na Związek Sowiecki. Pociąg jechał pod ostrzałem samolotów niemieckich. Po przeszło trzytygodniowej podróży w nieludzkich warunkach zesłańców rozmieszczono w Chakasji, w Krasnojarskim Kraju.

Z terenów Augustowszczyzny w trzech deportacjach wysiedlono kilka tysięcy osób. Zesłańcy musieli zostawić wszystko, co było im najdroższe: ojczyznę, dom, rodziny, przyjaciół, dorobek życia. Wysiedlona ludność Augustowszczyzny musiała znosić poniewierkę i poniżanie godności osobistej i narodowej. Głód, wyczerpująca praca oraz ostry klimat przynosiły krwawe żniwo – wielu mieszkańców Ziemi Augustowskiej na zawsze pozostało na „nieludzkiej ziemi”. Pamiętajmy o nich.

Skrót tekstu Andrzeja Makowskiego Augustowscy zesłańcy na Syberii zamieszczonego w albumie Przez Krzyż do Niepodległej szli, Augustów 2007 r.